Blog Posts

Województwo Podkarpackie realizuje europejski projekt pt.  „OUR WAY – Zachowanie i promocja dziedzictwa kulturowego i naturalnego poprzez Zielone Szlaki” (finansowany ze środków INTERREG – Europe).

Projekt „OUR WAY” ma przyczynić się do zachowania, ochrony i promocji dziedzictwa naturalnego i kulturowego w Europie za pomocą zielonych szlaków – Greenways poprzez udoskonalenie instrumentów politycznych w obszarze jakości kultury i środowiska. Celem projektu jest poprawa koordynacji pomiędzy różnymi kluczowymi podmiotami, opracowanie systemów zarządzania dla utrzymania zielonych szlaków greenways, identyfikacja modeli oraz dobrych praktyk dla ochrony i utrzymania zielonych szlaków greenways, identyfikacja instrumentów finansowych i finansowania zielonych szlaków greenways oraz promocja produktów turystycznych związanych z zielonymi szlakami greenways.

Współpraca międzyregionalna ma zasadnicze znaczenie dla określenia, wymiany i transferu praktyk między regionami, a co ważniejsze, dla planowania i przygotowania konkretnych planów działania w celu uwzględnienia wniosków wyciągniętych ze współpracy międzyregionalnej, w ramach polityk regionalnych.

Projekt OUR WAY będzie doskonałym narzędziem służącym pomocą na terytorium partnerów w umacnianiu ich polityk, poprawie rozwoju regionalnego i przyczynianiu się do zachowania i promocji dziedzictwa naturalnego i kulturowego poprzez zielone szlaki greenways.

Partnerstwo obejmuje 6 regionów znajdujących się na różnym poziomie rozwoju, zarządzania i promocji w zakresie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w obrębie zielonych szlaków greenways oraz Europejskie Stowarzyszenie Greenways (EGWA) jako partnera doradczego, wnoszącego bogate doświadczenie i wiedzę w obszarze projektu.

W projekcie biorą udział: Województwo Podkarpackie, Region Murcia (Hiszpania), Izba Handlowo-Przemysłowa Vratsa (Bułgaria), Northern and Western Regional Assembly (Irlandia), Department Council of Herault (Francja), Region Hajdu-Bihar Country Government (Węgry) oraz European Greenways Association (EGWA).

Projekt przyniesie korzyści nie tylko partnerom projektu, lecz także członkom Europejskiego Stowarzyszenia Greenways (EGWA), którzy będą mogli:

• Wykorzystać dobre praktyki w zakresie zielonych szlaków greenways z różnych regionów Europy i użyć tej wiedzy do ostatecznego wdrożenia tych rozwiązań na swoim terytorium,
• Włączyć zdobyte doświadczenia ze współpracy międzyregionalnej do programów polityki regionalnej,
• Wnieść wkład w postaci swoich doświadczeń i własnych dobrych praktyk do implementacji na innych obszarach,
• Brać udział w spotkaniach, które będą organizowane jako część realizacji projektu.

Europejskie Stowarzyszenie Zielonych Szlaków Greenways (EGWA) uczestniczy w projekcie jako partner doradczy. W projekcie biorą także udział merytoryczny członkowie Stowarzyszenia Greenways Polska i Bieszczadzkiej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska.

strona projektu:

https://www.podkarpackie.pl/index.php/rozwoj-regionalny/projekty-interreg-europa/projekt-our-way

autorzy tekstu: Mercedes Muñoz (European Greenways Association), Antoni Jeż (Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego).

OUR WAY podczas VI Europejskiej Konferencji Greenways, Vitoria-Gasteiz, Kraj Basków, Hiszpania, 4-5.04.2019

Zielone szlaki – Greenways dla Podkarpacia

(Ważne aspekty w realizacji projektu – opinia)

Dominika Zaręba, Stowarzyszenie Greenways Polska, Environmental Partnership Association/Fundusz Partnerstwa

Greenways to wielofunkcyjne szlaki służące niezmotoryzowanym formom transportu, podróżowania i promocji zdrowego stylu życia oraz lokalnego rozwoju regionu. Greenways tworzą ramy dla realizacji lokalnych inicjatyw społecznych na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu, zachowania dziedzictwa kulturowego, rozwoju turystyki przyjaznej dla środowiska i zrównoważonego transportu. Zielone szlaki odpowiadają na potrzeby zarówno mieszkańców jak i zwiedzających oraz wnoszą pozytywny wkład w ożywianie lokalnej gospodarki i pobudzanie zielonej przedsiębiorczości (wg Deklaracji Greenways z Wiednia, 2016).

Województwo Podkarpackie jest jednym z najbogatszych przyrodniczo i kulturowo regionów Polski i Europy Środkowej; jednym z najbardziej zielonych zakątków Europy. Bogactwo dziedzictwa Karpat i Pogórza Karpackiego; skarby architektury drewnianej; zamki, pałace i historyczne parki; oryginalna, wielokulturowa kuchnia; czyste powietrze i rzeki; utalentowani, kreatywni mieszkańcy, wszechobecna sztuka i różnorodność rękodzieła i zawodów; potencjał wynikający z transgranicznego położenia… to wszystko sprawia, że Podkarpacie może stać się kolebką ekoturystyki i turystyki zrównoważonej w Polsce i Europie.

Szlaki Greenways tworzą ważną oś dla wspierania rozwoju turystyki zrównoważonej, zwłaszcza w kontekście lokalnej przedsiębiorczości, kreowania nowych zielonych miejsc pracy, a równocześnie zachowania dziedzictwa regionu. W projekcie „Our Way” bardzo ważny jest aspekt społeczno-ekonomiczny, szczególnie zwrócenie uwagi na interdyscyplinarną funkcję koncepcji Greenways. Głównym założeniem jest inicjowanie nowych, zrównoważonych form rozwoju lokalnej gospodarki przy jednoczesnym podniesieniu jakości życia mieszkańców, wzmacnianiu lokalnej tożsamości oraz zadbaniu o jakość i zachowanie środowiska.

Ważne zagadnienia przy realizacji projektu:

1. Wykorzystanie doświadczeń zielonych szlaków hiszpańskich – vías verdes i Europejskiego Stowarzyszenia Greenways (EGWA) w kontekście wspierania rozwoju ekoturystyki i turystyki zrównoważonej.

Partnerzy z Hiszpanii mają bogate doświadczenie w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy wokół greenways, rozwoju małej infrastruktury w oparciu o niewykorzystane obiekty dziedzictwa i nadawania im nowych funkcji okołoturystycznych (np. obiekty dawnych budynków stacji kolejowych, małe obiekty poprzemysłowe, nowe tereny zielone i interaktywne muzea wokół greenways, interpretacja dziedzictwa, etc.).

2. Stworzenie mapy istniejących zielonych szlaków na Podkarpaciu z uwzględnieniem takich inicjatyw jak: Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie (transgraniczny), GreenVelo, Szlak Dobrego Wojaka Szwejka, Drezyny Bieszczadzkie, Bieszczadzka Kolejka Leśna i innych projektowanych (jak Eurovelo, potencjalne szlaki rails to trails etc.). Ważne jest uwzględnienie takich cennych przyrodniczo i kultorowo obszarów jak Beskid Niski.

Kluczowym elementem mapy powinny być miejsca dojazdu do szlaków (główne węzły komunikacyjne, w tym kolejowe) oraz możliwe połączenia z sąsiednimi województwami i krajami (Ukraina, Słowacja). Mapa będzie stanowiła punkt wyjściowy do zaplanowania najważniejszych działań wokół szlaków i strategii rozwoju projektu w przyszłości. Mapę Podkarpacia można poszerzyć o miejsca kreatywnych lokalnych inicjatyw związanych z przedsiębiorczością opartą o dziedzictwo miejsca.

3. W realizację projektu warto włączyć kreatywnych przedsiębiorców z regionu, znających dobrze rynek oraz będących źródłem inspiracji i pomysłów – tzw. idea-makers.

Należą do nich przykładowo twórcy takich przedsięwzięć jak Drezyny Bieszczadzkie i Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła, liderzy eko-agroturystyki – np. Bazyl, U Flika i in., podkarpackiego winiarstwa – Golesz, etc. Bardzo kluczowe byłoby zaangażowanie młodych osób np. studentów w badania, inwentaryzację etc. Istotne jest również propagowanie celów i znaczenia projektu dla rozwoju regionu wśród samorządów lokalnych oraz włączenie w realizację najbardziej aktywnych liderów środowisk samorządowych.

4. Przy planowaniu rozwoju projektu warto zwrócić uwagę na globalne trendy w turystyce związane z założeniami turystyki zrównoważonej i ekoturystyki, do których należą: zdrowie, świadomość i edukacja, zrównoważony rozwój, autentyczność i doznania oraz style życia.

5. Istotny jest kontekst transgraniczny projektu, planowanie sieci docelowo jako przedsięwzięcie ponadregionalne i ponadnarodowe. Projekt wpisuje się bezpośrednio w kilka ważnych międzynarodowych deklaracji i dokumentów, takich jak np. Konwencja Karpacka czy Cele Zrównoważonego Rozwoju – Agenda 2030 ONZ. Warto także planować system szlaków w synergii z sąsiednimi województwami.

***

Źródła:

Zaręba Dominika, „Ekoturystyka”, PWN, III wyd. Warszawa 2010.

Raport „Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie, Landscape Stewardship Exchange, Atlantic Center for the Environment, 2002.

www.greenways.org.pl; materiały Nadace Partnerstvi i EGWA; Deklaracja Greenways z Wiednia, 2016.

4 – 5 kwietnia 2019 r. w Vitoria-Gasteiz (Hiszpania, Kraj Basków) odbędzie się VI Europejska Konferencja Greenways pt. „Greenways, much more than sustainable infrastructure for tourism development”.

Organizatorami konferencji są: Basquetour, European Greenways Association oraz Spanish Railways Foundation.

Program i więcej informacji: http://www.aevv-egwa.org/event/vi-european-greenways-conference-2019/

Partnerska organizacja – Fundusz Partnerstwa opublikowała Raport z „Badania polskich organizacji pozarządowych działających na rzecz zrównoważonego rozwoju” przeprowadzony w 2019 roku. W badaniach wzięło udział także Stowarzyszenie Greenways Polska.   Raport dostępny jest tutaj w pdf.

***

Raport przygotowała Nina Gałuszka w ramach międzynarodowej inicjatywy pt. „Reclaim our civic space! – Central-European civic cooperation towards a comprehensive EU policy on civil society”, dofinansowanej ze środków programu Europa dla Obywateli i realizowanej przy współpracy organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczeństwa obywatelskiego oraz zrównoważonego rozwoju z Węgier, Rumunii, Bułgarii, Słowacji, Czech i Polski (www.environmentalpartnership.org).

Nina Gałuszka – z wykształcenia i zamiłowania antropolożka kultury, studiowała też ekonomię, CSR w Polsce i we Włoszech. Menadżerka projektów kulturalnych i społecznych, zawodowo kieruje projektami w branży komercyjnej/ biznesowej oraz pracuje jako ekspertka i doradczyni w zakresie projektów rozwojowych i wspierających nowoczesne sposoby zarządzania w instytucjach i organizacjach pozarządowych. Wieloletnia działaczka sektora pozarządowego, w tematyce zrównoważanego rozwoju, w szczególności w obszarze zarządzania dziedzictwem. Jako prezeska Fundacji Regionów zajmuje się badaniami i upowszechnianiem wiedzy nt. tradycji polskiej po 1945 r.

W Guimarães, w Portugalii, Europejskie Stowarzyszenie Greenways EGWA oraz członkowie Stowarzyszania podpisali Deklarację Greenways i Dziedzictwo na rzecz promocji miejsc UNESCO i Greenways jako wspólnych destynacji europejskich – GREENWAYS HERITAGE declaration for the promotion of  UNESCO sites and greenways as common destinations in Europe.

Stowarzyszenie Greenways Polska jest jednym z sygnatariuszy Deklaracji. Pełny tekst w jęz. angielskim można znaleźć tutaj.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego opublikował polskie tłumaczenie Europejskiego Standardu Certyfikacji dla europejskiej sieci szlaków rowerowych – Eurovelo. Inicjatorem i koordynatorem publikacji jest Śląski Oficer Rowerowy – Aleksander Kopia.

We wstępie do publikacji czytamy:

„W wielu publikacjach i dokumentach dotyczących tworzenia infrastruktury rowerowej, autorzy
powołują sie na Europejski Standard Certyfikacji dla europejskiej sieci szlaków rowerowych czyli
tzw. „standard EuroVelo”. Ponieważ jednak dokument ten do tej pory nie był dostępny w języku
polskim, jego interpretacja była bardzo dowolna, a określenie „standard EuroVelo” – często nadużywane.
W efekcie powstająca w Polsce infrastruktura rowerowa nie spełniała nawet podstawowych
wymogów tras rowerowych.

W 2017 roku przy Konwencie Marszałków Województw RP powołany został Zespół ds. mobilności
rowerowej. Jednym z jego zadań jest standaryzacja i certyfikacja krajowych i regionalnych tras
rowerowych. Ponieważ mają one być częścią europejskiej sieci szlaków rowerowych, muszą także
spełniać europejskie kryteria. Dlatego jedną z pierwszych decyzji Zespołu było przetłumaczenie
na język polski dokumentu „Europejski Standard Certyfikacji dla europejskiej sieci szlaków rowerowych”.

„Eurovelo. Europejski Standard Certyfikacji dla europejskiej sieci szlaków rowerowych”, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice 2018.

20.11.2018 roku w Krakowie odbyło się spotkanie członków Stowarzyszenia Greenways Polska. Tematem spotkania była wymiana informacji o działaniach i dobrych praktykach w poszczególnych regionach oraz planach i priorytetach na rok 2019. Zostały wybrane nowe władze Stowarzyszenia na trzyletnią kadencję. Nowy Zarząd Stowarzyszenia tworzą: Dominika Zaręba (prezeska) oraz członkowie Zarządu – Zbigniew Pacholik i Anna Woźniak-Lubaś. W składzie Komisji Rewizyjnej zasiadają: Krzysztof Pucek (przewodniczący) oraz Bogdan Kasperek i Edward Kutyła. Nową siedzibą Stowarzyszenia Greenways Polska jest Kraków.